تاریخ بروزرسانی(Update Date): ۲۷ام خرداد ۱۴۰۰
بازار جهانی نفت
بازار جهانی نفت چهارشنبه (هشتم ژانویه) را با خبر تلافی کشته‌شدن فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه آغاز کرد . رسانه‌ها از شلیک شدن موشک‌های بالستیک ایران به سوی دو پایگاه نظامی آمریکا در عین الاسد در غرب بغداد و اربیل در کردستان عراق خبر دادند. چنان‌چه پیش‌بینی می‌شد این اقدام نظامی ایران، بی‌درنگ واکنش بازار نفت را در پی داشت اما بازگشت فوری قیمت‌ها، پرسش برانگیز است. بهای نفت برنت دریای شمال در بازار جهانی نفت با افزایشی ۵ درصدی به ۷۱ دلار و ۷۵ سنت صعود کرد . با این همه زمان زیادی نگذشت که به کانال ۶۸ دلار بازگشت. در فقدان پاسخی بلافاصله از سوی مقامات ارشد دولت ایالات متحده، عمر خبر “جهش قیمت” در بازار جهانی نفت بیش از حد انتظار کوتاه بود. در همین حال به جز رسانه‌های دولتی ایران و نزدیک به سپاه پاسداران هیچ یک از خبرگزاری‌های معتبر جهان از کشته شدن سربازان آمریکایی گزارشی منتشر نکردند. این حمله هوایی، تولید نفت در عراق را مختل نکرده و اساسا هدف از آن، منافع بغداد نبوده است. عراق همچنان و تا اطلاع ثانوی بیش از ۶ میلیون بشکه نفت تولید دارد. گمان می‌رود که بازار جهانی نفت پس از تجربه تحریم دوباره نفت ایران، مدت‌هاست که آماده شنیدن بدترین خبرهاست . از سقوط تولید نفت ایران به تنها کمی بیش از ۲۰۰ هزار بشکه، تا حمله به نفتکش‌ها در خلیج فارس و اختلال در نیمی از تولید عربستان سعودی در پی حمله پهپادی به دو پالایشگاه آرامکو، وقایعی است که التهاب را در بازار زنده نگه داشته است. اگرچه تا این‌جای کار نفت مدام مرز ۷۰ دلار را می‌پیماید ولی از این مسیر با شتاب بازمی‌گردد.
واکنش ها
برای نمونه روزنامه‌های وال استریت ژورنال و فایننشال تایمز از تعلیق تردد شرکت نفتکش بحری، متعلق به عربستان سعودی در تنگه هرمز خبر داد‌ه‌اند. همین‌طور افزایش بهای حمل و نقل نفت در خلیج فارس قابل پیش‌بینی است. ریاض می‌تواند به‌واسطه خط لوله‌ای با ظرفیت ۵ میلیون بشکه در روز، در مسیر دریای سرخ نفت خود را انتقال دهد. با این حال از آنجا که صادرات این کشور حدود ۷ میلیون بشکه است، عربستان سعودی نمی‌تواند از تنگه هرمز چشم بپوشد. بازار هنوز “بسته شدن این تنگه” را تجربه نکرده است. به عبارتی، بازار جهانی نفت دیگر حساسیت دهه‌های پیشین را نسبت به وقایع خاورمیانه از خود نشان نمی‌دهد و با کاهش حساسیتش، جهش قیمتی پایدار وابسته به وقوع اتفاق‌هایی بزرگ‌تر است که به‌طور مستقیم روی عرضه اثر بگذارد. در این شرایط که تحریم نفت ایران همزمان با عرضه کافی در بازار جهانی است، سرمایه‌گذاران اطمینان دارند که وقفه‌ای در تولید و عرضه عراق به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ بازار جهانی نفت در اوپک روی نخواهد داد. این اطمینان تنها در صورت “تحریمی سخت” و به بیانی دیگر تحقق تهدید اخیر رئیس جمهوری آمریکا از دست می‌رود. البته زیان تحریم صنعت نفت عراق نه تنها متوجه بغداد بلکه منافع شرکت‌های بزرگ غربی را هم تهدید می‌کند و این اتفاق، بازار دیگری را پس از ایران، از گزینه‌های پیش‌روی غرب حذف خواهد کرد. علاوه بر نامحتمل بودن فعلی تحریم صنعت نفت عراق، بازار از ائتلاف اوپک و غیراوپکی‌ها خوشنود است و همگرایی این ۲۴ کشور برای مصرف‌کنندگان عمده، یک دلگرمی مهم محسوب می‌شود.
روسیه
روسیه دیگر بازیگری است که شاید از هرگونه تنش طولانی مدت در بازار جهانی نفت به سود خود بهره ببرد. ناامنی در تولید و عرضه نفت خاورمیانه، این امکان را به مسکو می‌دهد که با اعتماد به نفس بالاتری در بازار اروپا به جستجوی افزایش سهم باشد. ایالات متحده آمریکا که خود یک‌سوی تنش خاورمیانه ایستاده با تولیدی بیش از ۱۳ میلیون بشکه نفت در روز عامل مهمی در معادلات بازار است. آمریکا در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی برای اولین بار میزان تولید و صادراتش از مجموع وارداتش پیشی گرفت. تولید نفت آمریکا به بیش از دو برابر دهه قبل ارتقا یافته و اکنون از این کشور به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در بازار جهانی نفت یاد می‌شود. واشنگتن که خود نگران از دست رفتن کنترل قیمت نفت است ، با عرضه‌ای قابل توجه و همین‌طور یادآوری ذخایر استراتژیک‌اش، شرایط بازار را تا اینجا تغییر داده است.