تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۷ام خرداد ۱۴۰۰
اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک ( Atlantic Council ) هفته گذشته در یادداشتی به قلم یک روزنامه نگار در هنگ کنگ ادعا کرده است که چین به رغم نوسانات گاه و بی گاه میزان واردات نفتش از ایران ، شاهرگ نجات تهران طی سال‌های اخیر برای دور زدن تحریم‌های نفتی بوده است. در این یادداشت با استناد به برخی از آمار و ارقام ادعا شده ، چین با منابع پایداری از پول نقد، در شرایطی که سایر کشورها از بخش انرژی ایران فاصله می‌گرفتند، مقداری از واردات خود را از ایران انجام داده است.
رابطه نفتی ایران با چین
برندون هونگ، نویسنده این یادداشت می‌گوید اهمیت این مساله در سال ۲۰۲۰ و با کاهش تولید نفت ایران به ۲ میلیون بشکه در روز خود را بیشتر نشان داد و حالا رابطه مبتنی بر نفت ایران و چین قوی‌تر از هر زمان دیگری است. چین در این سال‌ها مشغول تلاش برای پشت سر گذاشتن اقتصاد ایالات متحده است و تحقق این امر با جریان نفتی که از کشورهای مختلف جهان از جمله ایران به چین منتقل می‌شود ، امکانپذیر خواهد بود.
در ماه ژانویه اندونزی دو ابرنفتکشی که در حال جابه‌جایی نفت در دریا بودند را توقیف کرد. این اندیشکده می‌گوید یکی از این شناورها «MT Horse»، با پرچم ایران و خدمه ایرانی و دیگری هم «MT Ferya» حامل پرچم پاناما و خدمه چینی بود. این نفتکش چینی در مالکیت شرکت مدیریت حمل و نقل دریای شانگهای فیوچر قرار دارد که یکی از شرکت‌های تابعه شرکت چنگدا است. چین نفت ایران را با روش‌های انتقال مستقیم ، انتقال کشتی به کشتی و مخلوط کردن نفت خام ایران با سایر منابع وارد می‌کند.
این روزنامه نگار چینی مدعی است که این توقیف در پی آن صورت گرفت که پیش‌تر افشا شده بود گرید نفتی هاماکا ونزوئلا با افزودن مواد شیمیایی در مالزی و انجام دستکاری در اسناد محموله و با نام تجاری مخلوط سینگما – سنگاپور و مالزی – به چین صادر می‌شود. طی سال‌های اخیر تحریم‌های ایالات متحده علیه تهران و کاراکاس باعث ایجاد روابط نزدیک بین ایران و ونزوئلا شده است. در این یادداشت ادعا شده که برخی از محموله‌های نفت خام ایران از همان مسیر نفت خام هاماکا ونزوئلا به مالزی و سپس چین منتقل می‌شوند و مبدا آنها نیز مخفی می‌شود. مالزی در ۵ ماه نخست سال ۲۰۲۰ روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت خام از ایران وارد می‌کرد و این در حالی بود که ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر وقت مالزی گفته بود که این کشور به دلیل تحریم‌ها امکان انجام مبادلات تجاری با ایران را ندارد.
اما پیوند میان تهران و کاراکاس طی این روند مستحکم‌تر از گذشته شده و با فروپاشی صنعت نفت ونزوئلا در ماه مه ۲۰۲۰، ایران یک ناوگان شامل ۵ نفتکش که حدود ۶۰ میلیون گالن بنزین با خود حمل می‌کردند را به ادعای این اندیشکده در ازای طلا به ونزوئلا فرستاد. این محموله‌ها ادامه پیدا کردند تا در دسامبر ۲۰۲۰ اندازه ناوگان صادراتی ایران به ونزوئلا دو برابر شد. به گزارش مجله ماهانه انجمن علم و فناوری چین این نفتکش‌ها پس از تحویل محموله بنزین صادراتی ایران به ونزوئلا، نفت خام کاراکاس را به مقصد چین انتقال دادند.
چین در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگری به نفت خام نیاز دارد. اجرای دستورالعمل‌های سختگیرانه قرنطینه‌ها، تست‌گیری گسترده در سطح شهرها و احتیاط عمومی مردم چینی، آمار ابتلا به کرونا در چین را کنترل و مدتی بعد تقریبا متوقف کرد. شی جین پینگ، رهبر حزب کمونیست چین در سخنرانی پایان سال ۲۰۲۰ خود گفت : « ما بر پیامدهای بیماری همه‌گیر غلبه کردیم و در بحث کنترل بیماری، توسعه اجتماعی و اقتصادی به موفقیت بزرگی دست یافتیم.»
مبارزه چین علیه بیماری کرونا که شی جین پینگ آن را «ویروس شیطانی» می‌خواند، باعث رقم خوردن معجزه‌ای شد که چین را به تنها اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کرد که توانست خود را از شر پیامدهای این بیماری برهاند و در پایان سال میلادی رشد اقتصادی مثبت را برای خود ثبت کند. اکنون ساعت کار کارخانه‌ها و کارگران در چین بیشتر از هر زمان دیگری شده است و در همین برهه زمانی واردات نفت چین به حدی بالا بود که منجر به ثبت رکوردهای جدیدی چون افزایش ۳/ ۷ درصدی میزان ذخایر نفتی این کشور شد. چینی‌ها در ماه مه سال ۲۰۲۰ روزانه بیش از ۱۳ میلیون بشکه نفت خام مصرف کردند که تقریبا برابر آمار ۴/ ۱۳ میلیون بشکه‌ای ماه مه سال ۲۰۱۹ بود.
البته بخشی از این واردات در ماه‌های میانی سال ۲۰۲۰ به دلیل افول بی سابقه قیمت نفت خام در بازارهای جهانی بود. چین از فرصتی که برای بهبود وضعیت صنعتی خود دارد ، به خوبی استفاده می‌کند و با روشن کردن همه موتورها به دنبال کاهش و رفع شکاف اقتصادی خود با ایالات متحده است.
مطابق آمار ارائه شده از سوی اندیشکده آتلانتیک ، چین در دسامبر ۲۰۲۰ روزانه ۰۶/ ۹ میلیون بشکه نفت خام وارد کرده است که در مقایسه با ۰۴/ ۱۱ میلیون بشکه ماه نوامبر نشانگر کاهشی چشمگیر است. اما دلیل اصلی این کاهش ، اتمام سهمیه واردات نفت پالایشگاه‌های این کشور است ، نه هیچ چیز دیگر. چین هنوز به شدت تشنه نفت خام است و سهمیه واردات نفت پالایشگاهی‌اش برای اوایل سال ۲۰۲۱ را حدود ۱۸ درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش داده است.
این نویسنده اندیشکده شورای آتلانتیک عنوان کرده که این اتفاقات در چین مصادف شده است با قول معاون وزیر نفت ایران، امیرحسین زمانی نیا مبنی بر اینکه ایران تولید نفت خود را تا ماه مارس به سطوح پیش از تحریم‌ها بازخواهد گرداند و تولید ایران به ۹/ ۳ تا ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. البته در ادامه این یادداشت عنوان شده است که تصمیم ایران برای افزایش تولید احتمالا بر اساس انتظاراتی است که از دولت جدید ایالات متحده برای بازگشت به توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های نفتی می‌رود.
برندون هونگ در پایان یادداشت خود مدعی شده است تا زمانی که یوآن‌های نفتی (پترو یوآن) پکن به‌عنوان ابزاری برای جلوگیری از تاثیرات تحریم‌های ایالات متحده برای تهران فراهم باشند، ایران هم بارگیری نفتکش‌ها و ارسال محموله‌های آن به سمت شرق را ادامه خواهد داد و پالایشگاه‌های نفت و پتروشیمی‌های چینی هم بدون هیچ مشکلی نفت را از هر منبعی و از جمله ایران پذیرا خواهند بود.