تاریخ آخرین بروزرسانی: ۷ام اردیبهشت ۱۴۰۰
آمونیوم نیترات چیست؟
نیترات آمونیوم را از واکنش گاز آمونیاک و نیتریک اسید تولید می کنند، این واکنش به شدت گرمازاست و محصول نهایی مایعی غلیظ از نیترات آمونیوم است.
هم به شکل مایع و هم به صورت کریستال های جامد موجود است. از خاصیت انفجاری برخوردار می باشد و قدرت بسیار زیادی نیز دارد، اما سرعت انفجار آن پایین و فقط در صورت وجود یک چاشنی انفجاری، منفجر خواهد شد. خواص فرم جامد آن به شکل زیر است:
نقطه ذوب : ۱۶۹.۶°C
وزن مولکولی : ۸۰.۰۶
چگالی :۰/۱
pH مولار در آب : 5.43
نقطه جوش : ۲۱۰ درجه سانتیگراد
حلالیت در آب : °۱۱۸/۳gr/100cc H2O at 0
رنگ: از سفید تا خاکستری متمایل به قهوه‌ای.
بی بو
نیترات آمونیوم این کود شبیه به کود سولفات آمونیوم می باشد و حدود ۳۴ درصد ازت دارد. در خاک سریع عمل می کند اما به مدت طولانی درخاک دوام ندارد.
آمونیوم نیترات (AN) با فرمول شیمیایی NH۴NO۳ یک کود شیمیایی است که برای نیتراته کردن خاک برای کشاورزی به کار می رود و یک ماده منفجره هم محسوب می شود. حل شدن آن در آب بسیار گرماگیر است.
آمونیوم نیترات یکی از قوی ترین بمب های دستساز است. ساخت آن به آسانی امکانپذیر است و استفاده ی آن هم راحت است.
آمونیوم نیترات از نظر امنیت نگهداری، ایمن ترین ماده منفجره شناخته شده است. بعد از انفجار مهیبی که در آمریکا به وسیله ی این ماده شیمیایی رخ داد به آن نام بمب اوکلاهاما داده شد.
مواد اولیه برای ساخت این ماده شیمیایی، آمونیاک و اسید نیتریک غلیظ است که به راحتی قابل دسترسی است.
کاربردهای آمونیوم نیترات چیست ؟
کاربرد آمونیوم نیترات
در گذشته از این ماده برای ساخت بمب ها و مواد انفجاری استفاده می کردند، اما امروزه بیشتر در کشاورزی به عنوان کود استفاده می شوند.
این ماده در غلظت های بالا و کم تولید می شود. محلول رقیق این ماده معمولا کاربردهای انفجاری دارد و تحت شرایط کنترل شده در معادن روباز مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل خطرهای احتمالی در بسیاری از کشورها قوانین سخت گیرانه ای در مورد استفاده از این ماده وجود دارد. انفجار آمونیوم نیترات به آسانی امکان پذیر نیست و وجود یک ماده سریع انفجاری (چاشنی) در کنار آن ضروری است.
از دیگر کاربردهای این ماده می توان به استفاده در تولید رنگ، آفت کش، مواد آتش بازی، گاز بیهوشی و اکسید کننده ها اشاره کرد.
حفظ مواد غذایی نیز از دیگر کاربرد های نیترات آمونیوم می باشد.
کارایی آمونیوم نیترات در کشاورزی
کاربرد آمونیوم نیترات در کشاورزی
از آنجایی که ریشه گیاهان توانایی جذب مستقیم نیتروژن از طریق خاک را ندارند، نیترات یک منبع عالی برای تغذیه گیاهان است. کود نیترات آمونیوم مقدار نیتروژن مورد نیاز گیاه را از طریق هم نیترات و هم آمونیوم تامین می کند.
کود Ammonium Nitrate قدیمی ترین کود نیتراته دنیاست که به صورت انبوه تولید شده است. فرم گرانوله این ماده به دلیل سهولت در حمل و نقل و کار با آن، همواره مورد ترجیح کشاورزان بوده است.
Ammonium Nitrate یک جاذب بسیار قوی رطوبت است، از همین رو در هنگام تولید یک پوشش ضد رطوبت بر روی آن قرار می دهند. این کود یک منبع مناسب نیتروژن برای گیاهان است و قابلیت مخلوط شدن با سولفات را هم برای تامین گوگرد و نیتروژن گیاه دارد.
استفاده از این کود برای محصولات مرتع و علفزار مخصوصا در کشورهای اروپایی، بسیار رایج است. سالیانه در حدود ۳۷ میلیون تن از این ماده در جهان تولید و استفاده می شود.
واکنش نیترات آمونیوم در آب یک واکنش بسیار گرماگیر است و باعث کاهش دمای محیط اطراف می گردد.
نحوه ی استفاده از آمونیوم نیترات
ایمنی های لازم برای سلامتی
در صورت تماس با چشم و پوست باعث تحریک آنها می شود. در صورت بلعیدن، مقادیر زیاد باعث سوزش دستگاه گوارش می شود. با سرگیجه، خواب آلودگی، سردرد، تنگی نفس، سیانوز (تغییر رنگ کبودی پوست به دلیل کمبود اکسیژن رسانی به خون)، ضربان سریع قلب و خون رنگی شکلات قهوه ای مشخص می شود.
قدیمی ترین بمب دست ساز
آمونیوم نیترات یکی از قوی‌ترین بمب‌های دستساز است. ساخت آن به آسانی امکانپذیر بوده و استفادهٔ آن نیز راحت است. در مورد خواص این ماده می‌توان گفت که از نظر امنیت نگهداری ایمن‌ترین ماده منفجره شناخته شده‌است. بعد از انفجار سنگینی در ایالات متحده که به وسیلهٔ این ماده انجام پذیرفت به نام بمب اوکلاهاما معروف شد. نکتهٔ جالب و قابل توجه این است که حتی اگرآمونیوم نیترات در زیر بالشتان هنگام خواب وجود داشته احتمال انفجار آن بسیار کم است.
مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت
مواد اولیه برای ساخت آن آمونیاک و اسید نیتریک غلیظ است که به راحتی قابل دسترسی است. شاید سؤالی پیش آید که چرا هرکسی در صدد ساخت و استفاده از آن بر نمی‌آید. درجواب باید این نکته را توضیح داد که مواد منفجره به دو دسته کم‌انفجار و پرانفجار تقسیم می‌شوند. سرعت انفجار و قدرت انفجار رابطه عکس دارند. ازین رو پایه‌های اصلی یک ماده منفجره را یک ماده کم انفجار با قدرت زیاد و یک پرانفجار با قدرت کم تشکیل می‌دهند. پرانفجار‌ها همان چاشنی‌ها هستند. نیترات آمونیوم نیز که یک‌کم انفجار با قدرت بالاست فقط در کنار یک چاشنی قوی منفجر خواهد شد.
استنشاق نیترات آمونیوم :
استنشاق نیترات آمونیوم ممکن است باعث اختلال در دستگاه تنفسی شود و علائمی مانند: سرفه، گلو درد، تنگی نفس را به همراه داشته باشد. در دمای بالا قرار گرفتن در معرض گازهای سمی اکسید نیتروژن می‌تواند باعث مشکلات حاد تنفسی شود. استنشاق مقادیر زیاد آن سبب بروز اسیدوز متابولیک و مشکلات هموگلوبین می شود.
اگر فردی احیانا نیترات آمونیوم، را استنشاق کرد فورا تهویه ی مناسب را برای فرد فراهم کنید. فوریت های پزشکی را برای هرگونه مشکل در تنفس انجام بدهید. و مراقبت های پزشکی را برای آن ها انجام بدهید.
اگر نیترات آمونیوم، با پوست شما تماس پیدا کرد، سبب سوزش و خارش و سرخی پوست و حتی درد می شود. اگر این اتفاق افتاد سریع لباس آلوده را در بیاورید و آن نقطه ی پوست را سریع با آب و صابون حداقل ۱۵ دقیقه بشویید و آب بکشید و در صورت نیاز مراقبت های پزشکی را انجام بدهید.
اگر با چشم تماس پیدا کند باعث سوزش، درد و سرخ شدن می شود. فورا چشم را با آب خالی بشویید و مراقبت های پزشکی را روی آن انجام بدهید.
انفجار بیروت
عامل انفجار مهیب اخیر در پایتخت لبنان آمونیوم نیترات یا Ammonium Nitrate بود که هرچند به‌تنهایی ماده‌ای منفجره نیست، مقادیر عظیم از آن در ترکیب با نفت کوره می‌تواند قدرت انفجاری چشمگیری آزاد کند.