تاریخ آخرین بروزرسانی: ۶ام اردیبهشت ۱۴۰۰
در این مقاله میخوانیم… :
۱.معرفی ازت به عنوان فراوان ترین عنصر موجود
۲.مزایای استفاده از کود سولفات آمونیوم
۳.عمده مصرف سولفات آمونیوم
۴.نقش کود سولفات آمونیوم در کشاورزی
۵.فرآیند تولید سولفات آمونیوم
و …
سولفات آمونیوم NH4)۲SO4) یک نمک غیر آلی با کارایی بسیار زیاد است. مهمترین کاربرد آن تهیه کود شیمیایی است. این ماده شامل ۲۱% نیتروژن به شکل یون آمونیوم مثبت و ۲۴% سولفور به شکل آنیون سولفات است. وجود سولفات در کود برای کاهش pH خاک است. فرآیند عمومی تولید سولفات آمونیوم از واکنش اسید سولفوریک و آمونیاک میباشد که بر این اساس مواد اولیه مورد نیاز برای تولید سولفات آمونیوم در گریدهای مختلف، اسید سولفوریک و آمونیاک می باشد. اسید سولفوریک مورد استفاده با خلوص ۹۸ % و آمونیاک مورد نیاز با درجه خلوص ۹۹٫۱ % به صورت مایع میباشد.
نیتروژن یکی از مهمترین عناصر و عـوامل کلیدی در دستیابی به عملکرد مطلوب در محـصولات زراعی و باغی می باشد. این عنـصر در گیاهان بالاترین غلظت را داشتـه و گلوگاه رشد می باشد و نقش مهمی را در افـزایش عمـلکرد دارد به طوری که کمـبود آن بیش از سایر عناصر غذایی عملکرد را محدود می کند.
ازت ، فراوان ترین عنصر موجود در جو
ازت فراوان تـرین عنـصر مـوجود در جو میباشد و در میان عـناصر پر مصرف‌ترین عنـصر بوده که به صورت یونهای نیترات NO3-1 و آمونیوم NH4+1 و اوره CH4N2O از طریق ریشه‌ها جذب و پس از انتقال به برگها در سنتز اسیدهای آمینه دخالت و نهایتاً پروتئین‌ها را ایجاد می نماید.
ازت بخش مـهمی از سـایر ترکیبات آلی نظیر رنگدانه کلروفیل و کوآنزیـم‌ها را تشکیل میدهد. ازت رشد رویشی درخت را تحریک می‌کند و در صورت مصرف زیاد منجر به ایجاد بافت‌های نرم و افزایش پاجوش و تنه جوش در درخت شده و بر فرآیند تولید محصول اثر معکوس میگذارد.
ازت خاک از دو منـبع کودهای آلی و شیمیایی تأمین میگردد. کودهـای حیوانی و کـودهای سبز نیترات یک آنیون بسیار محلول است که به وسـیله خاک جذب نمی شود و از این رو به راحتی میـتواند به طرف ریشه ها حرکت کند و یا بوسیله آبشویی از دسترس گیاه خارج شود. اوره نیز متحرک است و علی رغم جذب آسان میتواند با آبشویی از دسترس خارج شود، اما آمونیوم بار مثبت دارد و مثل سایر کاتیونها جذب ذرات خاک میشود و از این رو تحرک و آبشویی آن محـدود است.
سولفات آمونیم نوعی کود است. این کود ٢١ درصد ازت و ٢۴ درصد گوگرد دارد، اسیدزا بوده و بهترین کود برای شرایط خاک های ایران است.
چنانچه خاک قلیایی و با pH بالا باشد با مصرف کود سولفات آمونیوم تا حدودی pH کاهش می یابد.
سولفات آمونیوم بهترین منبع تأمین ازت و گوگرد
سولفات آمونیوم بهترین منبع تأمین ازت و گوگرد برای درختان میوه و آن دسته از محصولات زراعی است که به این عناصر نیاز فراوان دارند. از آنجا که ازت این کود به شکل آمونیوم و گوگرد آن به شکل سولفات است، آمونیوم به صورت تبـادلی به ذرات رس متصل گردیده و کمتر از کـودهای ازته دیگر در خاک شسته میشود.
کود اوره در خاک‌های قلیایی و یا آهکی ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. از جمله افزایش بیشتر قلیائیت و واکنش خاک و همچنین مسمومیت به شوری در خاک شود. در حالی که سولفات آمونیوم برای زمین های قلیایی و آهکی (شرایط خاکی اغلب باغات پسته) مناسب تر است. کود سولفات آمونیوم به خاطر وجود عنصر گوگرد در ترکیب خود و در نتیجه تجزیه آن در خاک و به وجود آمدن سولفوریک اسید و همچنین وجود ازت به فرم آمونیومی، موجب می شود تا میزان قلیائیت خاک کم شده و تأثیر منفی بر محیط زیست نداشته باشد. بنابراین کود سولفات آمونیوم نسبت به سایر کودهای شیمیایی اثرات تخریبی کمتری بر محیط زیست دارد.
مـزایای استفاده از کود سولفات آمونیوم
مـزایای استفاده از سولفات آمونیوم بر سایر کودهای ازته نظیر اوره، دارا بودن ازت آمونیاکی می باشد که این نوع ازت با کمترین مقدار مصرف انرژی توسط گیاه به سرعت جذب و در متابولیسم گیاه به مصرف می رسد. از طرف دیگر هـمراهی گوگرد به شکل سـولفات در این کود به همراه ازت مـوجب تنظیم pH خاک و تسهیل جذب سـایر ریز مغذی های موجود نظــیر آهن، روی، مس و منگنز در خاک می گردد. کشت‌هایی نظــیر مـرکبات، انگور و پسته که به اوره حساس می‌باشند و استفاده از آن موجب بـروز زردی در بـرگ‌هایشان می شـود، این کود کشاورزی علاوه بر رفع زردی برگهای پیر که به دلیل کاهـش ازت خاک می باشد رفـع زردی برگهای جوان را نیز که به دلیل کمبود گوگرد می باشد برطرف می سازد.
در میان کودهای ازته شناخته شده، کود سولفات آمونیوم کمترین تمایل به جذب آب را از محیط دارد؛ این ویژگی سولفات آمونیم موجب کاهش کلوخ شدن آن و افزایش مدت زمان نگهداری سولفات آمونیوم در انبار می شود.
عمده مصارف
* تولید انواع کود کشاورزی
* استفاده در تصفیه آب و فاضلاب
* استفاده در تهیه پودر های آتش نشانی
* استفاده در زمین های کشاورزی و باغات
*در صنعت غذایی به عنوان بهبود دهنده خمیر نان
*استفاده در صنعت چرم و دباغی در عملیات آهک گیری
*در دامداری ها و مرغ داری ها برای مبارزه با بیماری کوکسیدیوز
*در صنعت رنگرزی، به عنوان ماده کمکی رنگ های اسیدی استفاده می شود.
*در نساجی به عنوان تصفیه کننده آب به خصوص پیش از عملیات تکمیلی و رنگرزی
*در صنعت آبکاری به عنوان یک افزودنی در حمام آبکاری مورد استفاده قرار می گیرد.
*در صنعت نساجی بعنوان یکنواخت کننده در رنگرزی با رنگزاهای مختلف به خصوص با مواد رنگزای اسیدی
نقش کود سولفات آمونیوم در بخش کشاورزی
ازت | نیتروژن از مهمترین عـوامل دستیابی به عملکرد مطلوب و افـزایش عمـلکرد گیاهان در بخش کشاورزی است.
ازت یا همان نیتروژن فراوان تـرین عنـصر مـوجود در جو می باشد و پر مصرف ترین عنـصر توسط گیاهان می باشد، که بصورت یون های نیترات و آمونیم و اوره از طریق ریشه ها جذب شده و پس از انتقال به برگ ها در سنتز اسیدهای آمینه مشارکت و در نهایت پروتئین ها را ایجاد می کند.
ازت بخش مـهمی از ترکیبات آلی گیاهان همانند رنگدانه کلروفیل و کوآنزیـم ها را تشکیل می دهد. ماده مغذی ازت رشد رویشی درخت را تحریک کرده و در صورت مصرف زیاد منجر به ایجاد بافت های نرم و افزایش پاجوش و تنه جوش در درخت شده و بر فرآیند تولید محصول اثر معکوس میگذاردبنابراین همواره باید مقدار بهینه از کودهای ازته مورد استفاده قرار گیرد تا بهترین تأثیر را بر نجوه عملکرد گیاهان داشته باشد .
ازت مورد نیاز گیاهان از دو منـبع کودهای شیمیایی و کودهای آلی تأمین می گردد.
سولفات آمونیوم در درجه اول برای مواردی که به ازت و گوگرد به عنوان ماده مکمل خاک و برای تأمین نیاز گیاهان در حال رشد، نیاز است، مصرف می شود. گرچه کود سولفات آمونیوم حاوی ۲۱% ازت بوده و کود های دیگری وجود دارند که حاوی درصد ازت بیشتری هستند (بعنوان مثال اوره حاوی ۴۶% ازت می باشد)، اما ازت موجود در کود سولفات آمونیوم سولفامون هدر رفت و آب شویی بسیار کمتری نسبت به سایر کودهای ازته داشته و همچنین کود سولفات آمونیوم یک منبع عالی از گوگرد می باشد که چندین عملکرد اساسی در گیاهان به خصوص تولید پروتئین ها دارد.
فرایند تولید
این محصول به کمک روش های زیر تولید می گردد:
- به عنوان محصول فرعی واکنش کاپرولاکتام [(CH2)5COHN]
- فرایند های سنتزی
- محصول فرعی فرایند تولید کک
- و به مقدار جزیی به عنوان محصول جانبی واکنش تولید نیکل و یا متیل متاکریلات
- همچنین از واکنش آمونیاک و اسید سولفوریک
مزایای این کود نسبت به سایر کود های نیتروژن دار
- این ترکیب یک ماده ی ارزشمند می باشد زیرا کمبود هر دو عنصر N و S را به طور همزمان بر طرف می نماید در نتیجه از نظر هزینه می تواند بسیار مقرون به صرفه باشد
- این ماده حداقل آب اتمسفریک موجود را جذب می نماید و همین امر موجب ذخیره سازی طولانی آن در خاک می شود.
- در آب های سنگین و آب هایی که دارای مقادیر بالایی سدیم، کلسیم و منیزیم هستند ترکیب آن با علف کش ها سبب ممانعت از مسدود شدن سر مخزن علف کش می گردد و سبب اثر بخشی بیشتر علف کش ها می شود.
- کنترل مناسب اسیدیته ی خاک
- حساسیت کمی به از دست دادن نیتروژن دارد
- محلول در آب است
- بالا بردن جذب مواد مغذی ای مانند فسفر، آهن، روی، منگنز، زیرا هنگامی که pH تغییر می یابد جذب مواد مغذی برای ریشه سخت می شود. در نتیجه این ترکیب عملکرد کلی و تغذیه ی گیاه را با کنترل pH بهبود می بخشد
موادی که نمی توانند با ماده ی فوق ترکیب شوند عبارتند از:
- CaCN₂
- خاکستر و سنگ فسفات
بعد از افزوده شدن AS به خاک این محصول به اجزای سازنده اش تبدیل می شود و بر روی سطح خاک باقی می ماند. در صورت باقی ماندن این ماده بر روی سطح خاک ممکن است در شرایط قلیایی به صورت گاز متصاعد شود. بنابراین مهم است که بعد از اعمال این ماده به خاک، آن را مخلوط نمایید تا بر روی سطح باقی نماند. این کار را حتما قبل از بارش باران و یا آبیاری انجام دهید.
آیا می توان این کود را برای چمن بکار برد؟ در صورت کاربرد چه میزان و چند مرتبه استفاده شود؟
مطمئناً می توان از این ماده روی چمن استفاده نمود. مقدار توصیه شده به طور معمول ۲/۲ کیلو گرم برای هر ۱۰۰مترمربع چهار بار در سال است که از اوایل بهار شروع می شود و در پاییز پایان می یابد. هنگام خشک شدن چمن ، بلافاصله پس از استفاده آن را کاملا آب دهید.
آیا می توان از این کود برای سبزیجات استفاده کرد؟
سبزیجات نیز مانند محصولات دانه و علوفه ، برای فتوسنتز و تشکیل پروتئین به نیتروژن و گوگرد احتیاج دارند. در حقیقت ، بسیاری از تولید کنندگان سبزیجات از کود سولفات آمونیوم به عنوان بخشی از ترکیب کودهای اساسی خود استفاده می کنند.
زمان توصیه شده برای استفاده از این کود به عنوان کود استارت برای سویا چیست؟
توصیه می شود قبل از کاشت باشد. با این وجود ، اگر شرایط آب و هوایی مانع از استفاده آن در قبل از کاشت شود ، می توان بعد از کاشت نیز آن را اعمال کرد.
مقدار مناسب این ماده برای عملکرد بهینه گندم
این امر عمدتاً به بافت خاک و اینکه آیا مستقیم یا مخلوط مصرف شود بستگی دارد. به ازای هر هکتار مصرف ۳۰ کیلو گرم سولفات آمونیوم به صورت مستقیم همراه با کشت در کنار بذر در خاکها مناسب می باشد ، اما می توانید این مقدار را در خاک های با بافت سنگین دو برابر کرد.
استفاده از محصول فوق در گیاهان روغنی سویا و کلزا چه اثری دارد؟
AS یکی از ترکیبات مهمی است که در پرورش گیاه سویا نقش به سزایی دارد. گیاهانی مانند سویا برای رشد نیاز به سولفات اضافی دارند. گیاهی مانند یونجه نیز برای تولید اسید آمینه از سولفور استفاده می کنند.
برای یک هکتار از زمین در حدود 100 الی 200 پوند از AS به خاک اعمال می گردد.
در مورد کلزا ، مصرف سولفات آمونیوم تا اوایل مرحله گلدهی ممکن است به رفع کمبود S کمک کند به شرط آنکه رطوبت کافی برای حل شدن و انتقال SO4-S به منطقه ریشه وجود داشته باشد.
۱-آیا این ماده شیمیایی برای سلامتی انسان مضر است؟
همانند سایر مواد شیمیایی، خورده شدن سهوی مقادیر زیاد این ماده نیز می تواند باعث تحریک سیستم گوارشی و بروز علائمی نظیر تهوع، درد شکم، استفراغ و اسهال شود و به دلیل عدم سمی بودن مقادیر کم آن خطر جدی برای سلامتی انسان ایجاد نمی کند.
این ماده در صورت تماس با پوست و چشم می تواند سبب بروز جساسیت، خارش، تورم و قرمزی پوست شود.
۲- آیا مضراتی در اثر استفاده زیاد از این کود بر محیط وجود دارد؟
به طور کلی این کود باعث افزایش مواد مغذی و رشد بهتر گیاه می شود اما تحقیقات نشان می دهد استفاده بیش از اندازه می تواند سبب افزایش غلظت نمک در خاک و جذب آب از گیاه توسط خاک شود که این امر سبب از بین رفتن گیاه می شود.
این کود به عنوان دوستدار محیط زیست شناخته نمی شود که این امر به دلیل ماهیت نفتی آن می باشد،استفاده از آن نسبت به کود های ارگانیک آلودگی زیست محیطی بیشتری ایجاد نموده و همچنین برای تولید میزان یکسان آن نسبت به کود های ارگانیک، به انرژی بیشتری نیاز است.